بسته بندی و مواد مورد استفاده در بسته بندی
Packaging and Packing Materials))
امیر محسن ناظری- مدیر کنترل کیفیت شرکت کارتن توحید کارشناس ارشد صنایع چوب و کاغذ (nazeri95@gmail.com)
اصطلاحات و عبارات زیادی در بسته بندی محصولات و حمل و نقل آنها استفاده می شود . عبارتهایی به شرح ذیل بعنوان پایه و اساس بسته بندی در نظر گرفته می شوند :
بسته بندی کردن (Packaging) :
فرایند انتخاب کردن مواد به منظور مراقبت از محصولات شما که بتوانند آنها را سالم حمل کرده و به مقصد برسانند ، این فرایند شامل انتخاب کارتن ، مواد بسته بندی شده و انتخاب آنها در خصوص شیوه های حمل و نقل می باشد .
بسته بندی (Packing):
بسته بندی مواد بسته بندی شده ای هستند که داخل کارتن حمل و نقل قرار می گیرند این بسته بندی برای مراقبت از محصولات در مقابل ضربات از طرفین ، برخورد با هم ، و برخورد کارتنها با یکدیگر می باشد و گاهی اوقات نیز مربوط می شود به موادی که برای زیر سازی مورد استفاده قرار می گیرند .
چیدمان کالا (Stowage) :
قرار دادن کارتن در وسیله حمل و نقل چیدمان کالا جهت حمل و نقل کالا می باشد . این وسیله ممکن است کامیون ، قطار ، اتومبیل یا کانتینر مخصوص حمل دریایی یا هوایی باشد ، یا جعبه های چوبی بزرگ که توسط کشتی حمل و نقل می شوند .
بسته بندی (PACKAGING)
انواع مختلفی از بسته بندی بر اساس انتخاب و اهمیت شما وجود دارد :بسته بندی اولیه و ثانویه
بسته بندی اولیه – محصور کردن محصولات مانند تیوپ خمیردندان یا بطری شیشه ای .
بسته بندی ثانویه – مظروف متوسط (میانه ) یا جعبه های مخصوص فروش کالا مانند جعبه های دور تیوپ خمیردندان ، جعبه هدیه برای بطری شیشه ای و غیره .
بسته بندی سوم – کارتن حمل و نقل ، مانند کارتن محتوی چندین جعبه از تیوپ خمیر دندان یا جعبه های بطری . گاهی اوقات بسته بندی ترابری نیز نامیده می شوند .
عملکرد یک بسته بندی چیست ؟
باید :
- در بر گیرنده باشد (Contain)
- محافظت کننده باشد (Protect)
- نگهداری نماید (Preserve )
- به توزیع آن کمک کند(Aid Distribution )
همچنین باید :
- با مصرف کننده ارتباط برقرار کرده و تصویر مثبتی ایجاد نماید .
- مشخصات محصول را نمایان کند و یا به توزیع آن کمک کند .
بخاطر داشته باشید تمام مهارت و دقت در محصولات شما در طی تولید و فراوری ممکن است به ضایعات تبدیل شود ، مگر اینکه از آن مراقبت کنید تا در شرایط مطلوبی به دست مصرف کنندگان برسد . در نتیجه بسته بندی برای حفاظت از محموله شما می باشد .
مواد بسته بندی و استفاده از آنها :
جعبه های کنگره ای (Corrugated Boxes) :
استفاده از جعبه هایی با لایه های کنگره ای معمولی ترین روش مورداستفاده دربسته بندی می باشد .این جعبه ها شرایط خوبی را برای استانداردهای صنعتی و آیین نامه ها در نگهداری و محافظت از محموله ها بوجود آورده اند . این جعبه ها باید توسط سازنده آنها گواهی شوند وزن ، مقادیر کاغذ و مقاومت به ترکیدگی و سوراخ شدگی آنها باید مشخص باشد معمولاً این موارد در زیر جعبه ها مشخص می شوند . (شکل 2) آزمایشهایی برای جعبه های کنگره ای در نظر گرفته میشود که مشابه با شرایط حمل و نقل طبیعی باشد که می بایست جعبه ها در طی این آزمایشات سالم بمانند .
حمل کننده کالا نیز باید مشخص کند که آیا جعبه کنگره ای شرایط مناسب جهت بسته بندی محصولات خاص را دارد یا خیر ؟
یعنی آیا جعبه مورد نظر توان تحمل وزن ، ابعاد ، ظرافت و خطرات ناشی از حمل و نقل را دارد . و اگر در این مورد اطمینان لازم را ندارد می بایست از روشهای بسته بندی دیگری که اطمینان لازم را حاصل می نماید استفاده کند .
جعبه مقوایی (Box Board) :
جعبه مقوایی بعنوان کارتن جهت حمل و نقل کالا مناسب نمی باشند . این جعبه ها مقاومت و استحکام جعبه های کنگره ای را ندارند و اغلب بعنوان بسته بندی ثانویه یا کارتنهای مخصوص فروش در فروشگاهها مورد استفاده قرار میگیرند . این جعبه ها در مرسولات پستی هم و مورد استفاده هستند . چون ، استوانه های مورد استفاده در مرسولات پستی بصورت مارپیچی پیچ میخورند که این حالت برای مقوای کنگره ای امکان ندارد .
جعبه های چوبی (Wood Boxes):
جعبه های چوبی میخ شده ، یکی از رضایت بخش ترین حمل کننده ها برای حمل و نقل دریایی محصولات نسبتاً سنگین می باشند . اگر چه آیین نامه هایی در بسیاری از کشورها وجود دارد که مشخص می کند از چه نوع چوب و چه نوع تیماری باید استفاده کرد .
جعبه ها باید از الوارهای فصلی (نه الوارهایی که تازه بریده شده یا سبز هستند ) با مقادیر رطوبتی بین 12% تا 19% ساخته شده باشند . گره های موجود در الوارها نباید بیش از 3/1 عرض یک تخته را به تنهایی شامل شود .
در بسته بندی با جعبه های چوبی باید محصول درون جعبه را محکم و ثابت نگه داشت و اگر نیرو باید بصورت عمودی اعمال شود ، دستگیره های مناسبی به این منظور در جعبه ها تعبیه نمود . جعبه را باید توسط تسمه های فلزی تقویت کرد ، این تسمه باید در فاصله 6/1 از انتهای جعبه قرار گیرند ، مگر اینکه جعبه ها از 2/1 متر بیشتر طول یا بیش از 120 کیلو گرم وزن داشته باشند . که باید از 3 تسمه یا بیشتر استفاده گردد . یک تسمه اضافی برای هر 6/0 متر در طول نیز باید اضافه شود .
منگنه نیز اگر جعبه ها ضخامتی حدود 15 میلیمتر یا بیشتر داشته باشند باید برای نگهداشتن آنها استفاده شوند .پیشنهاد نمی شود بخاطر مقرون به صرفه بودن از جعبه های چوبی مستعمل یا دسته دوم استفاده شود . چون ممکن است مقاومت کافی به منظور جابجایی کالای شما را نداشته باشند و دارای کمبودهایی نیز باشند .تخته چند لا بهترین ماده برای استفاده در چارچوب بندی و بسته بندی کالاها می باشد . از تخته خرده چوب یا نئوپان نباید استفاده کرد چون مقاومت کمتری نسبت به ضربات سوراخ کننده دارند .
صندوق (Crates) :
دو نوع صندوق وجود دارد : صندوق باز یا اسکلتی و صندوق کاملاً پوشیده شده . کیفیت هر دوی نوع آنها بستگی به نوع چارچوب و عناصر ساختمانی بسیار مهم آنها دارند . پوشش، صندوق را در مقابل آشکار شدن محافظت می کند . اما این حالت باید طوری طراحی شود تا مقاومت صندوق به اندازه کافی باشد صندوقهای باز جاهایی می توانند استفاده شوند که محتویات آنها خراب نشدنی یا نابود نشدنی باشند و چیدمان و حمل و نقل آن را تسهیل نمایند .
موارد زیر را هنگام ساخت جعبه باید مورد نظر قرار داد :
1- چارچوب محکمی فراهم کنید ، از ضمائم جهت تقویت گوشه ها و تقویت کننده های انتهایی افقی استفاده کنید همچنین می توانید از تکه های بلند و ضخیم فلز یا چوب به منظور تقویت قسمتهایی از جعبه استفاده کنید . چار چوب را در محلهایی که نقاط تحمل فشار می باشد تقویت نمائید .
2- از چوبهای مناسب و استفاده نشده و فصلی بدون گره و پوسیدگی استفاده کنید . میخها باید مارپیچی و دارای پوششی مناسب از چسب باشند .
3- اگر از پوشش چوبی استفاده می شود ، انتهای پوشش صندوق روی زمین نباید در تماس مستقیم با زمین باشد باید محلهایی جهت استفاده از لیفتراک یا جکهای مخصوص بلند کردن در انتهای صندوق تعبیه شود تا جعبه و مظروف آنها در حین حمل و نقل صدمه نبینند .
اگر ممکن باشد از یک متخصص ساخت جعبه (صندوقهای ) مخصوص صادرات استفاده کنید . بهره گیری از دانش و توانایی های آنها می تواند در ساخت جعبه مناسب با قیمت و هزینه رقابتی به شما کمک کند .
صندوقهای سیمی(Wire Crates) :
اغلب بوسیله حمل کننده های با حجم زیاد استفاده شده طوریکه جعبه ها دوباره برای حمل و نقل استفاده شوند . معمولاً در تجارت خارجی و صادرات از این نوع جعبه استفاده نمی شود مگر اینکه از یک آستری روی آنها استفاده شود ، کالاها و مواد در این صندوقها از حفاظت خوبی برخوردار نبوده و دسترسی به آنها بسیار آسان است و ممکن است در معرض دزدی نیز قرار گیرند .
بشکه و خمره های چوبی (Barrels,Casks or Kags)
امروزه از اینها غیر از تجارت های ویژه شامل مشروبات الکلی و مظروف هایی که دارای آبشور یا آب نمک هستند استفاده نمی شود برای پودرهای خشک و موادی مانند آنها اغلب از بسته بندیهای استوانه ای و بسته بندیهای حجیم با قابلیت انعطاف متوسط (FIBC) استفاده می شوند .
کیسه های چند دیواره حمل و نقل (Multi wall Shipping Sacks)
این کیسه ها باید فقط بصورت پالت شده و بسته بندی شده حمل شوند ، خصوصیات و تدارک کیسه ها برای هر محصولی متفاوت بوده و بسیار مهم می باشد . (مانند سیمان ، آرد ، دانه غلات و غیره )
عدل بندی (Bales)
عدل هم مانند بشکه های چوبی می تواند جهت حمل و نقل استفاده شود ولی توسط آب ، قلابهای جابجایی کننده و دزدی کردن در معرض صدمه دیدن هستند .
بسته های حجیم با قابلیت انعطاف متوسط (FIBC)
این بسته ها در انواع مختلف برای یکبار استفاده یا بیشتر طراحی می شوند آنها معمولاً برای مواد خشک و حجیم در ظرفیتهای مختلف مثلاً بین 1 تا 3 تن ظرفیت قابل استفاده هستند . FIBCها باید برای هردوی محصول و روش جابجایی، قبل از استفاده نهایی، طراحی شوند .
منبع :
- Export Packaging a Guide for Exporters
- By: Department of Foreign Affairs and International Trade
- The MARIPORT GROUP IND . Burlington,Ontario,Canada,2000,feb